ΓΕΓΟΝΟΤΑ
Μία από τις φονικότερες μάχες και μία από τις μεγαλύτερες αμφίβιες επιχειρήσεις στην ιστορία της ανθρωπότητας. Διεξήχθη στο νησί Ιβοζίμα της Ιαπωνίας το Φεβρουάριο και Μάρτιο του 1945 μεταξύ Αμερικανικών και Ιαπωνικών δυνάμεων και εντάσσεται στις στρατιωτικές επιχειρήσεις που έλαβαν χώρα στο θέατρο του Ειρηνικού κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ιβοζίμα σημαίνει «Νησί του θείου» στα ιαπωνικά, εξαιτίας των θειούχων κοιτασμάτων που υπάρχουν στο μικρό αυτό ηφαιστειογενές νησί. Η έκτασή του είναι 21 τετραγωνικά χιλιόμετρα, όσο το μέγεθος των δικών μας Αντικυθήρων. Ανήκει στη συστάδα νήσων Ογκασαβάρα και απέχει 650 ναυτικά μίλια νότια του Τόκιο. Κύριο μορφολογικό χαρακτηριστικό του είναι το βουνό Σουριμπάτσι, ύψους 166 μέτρων.
Στις αρχές του 1945 οι Αμερικανοί είχαν το πάνω χέρι στις επιχειρήσεις στο Μέτωπο του Ειρηνικού. Έχοντας καταλάβει τα νησιά Μάρσαλ και Μαριάνες, μπορούσαν να εξαπολύουν επιθέσεις στην ενδοχώρα της Ιαπωνίας με τα στρατηγικά βομβαρδιστικά Β-29. Οι ιαπωνικές δυνάμεις είχαν υποστεί σημαντικές απώλειες, τόσο στο ναυτικό, όσο και στην αεροπορία τους.
Μετά τις εξελίξεις αυτές, το ιαπωνικό επιτελείο αποφάσισε να κρατήσει πάση θυσία τα νησιά Ογκασαβάρα. Τυχόν απώλειά τους θα διευκόλυνε τις αεροπορικές επιδρομές των Αμερικανών, θα αποσυνέθετε την πολεμική παραγωγή και θα προκαλούσε πτώση του ηθικού του λαού.
Ειδικότερα, στην Ιβοζίμα υπήρχε ραντάρ εγκαίρου προειδοποιήσεως και δύο αεροδιάδρομοι. Οι Αμερικάνοι εποφθαλμιούσαν το νησί, επειδή το χρειάζονταν ως προγεφύρωμα για την επικείμενη επιχείρησή τους στην Οκινάβα, αλλά και γιατί τα ιαπωνικά αεροπλάνα που στάθμευαν εκεί παρενοχλούσαν τα Β-29. Η ιδέα για την κατάληψη της Ιβοζίμα ανήκε στο ναύαρχο Τσέστερ Νίμιτζ, ενώ ο στρατηγός Ντάγκλας ΜακΆρθουρ διαφωνούσε, επιδιώκοντας την κατάληψη της Φορμόζας (σημερινής Ταϊβάν).
Το αμερικανικό θωρηκτό USS New York βομβαρδίζει τη νήσο Ιβοζίμα
Οι Ιάπωνες ανέθεσαν την άμυνα του νησιού στον αντιστράτηγο Τανταμίτσι Κουριμπαγιάσι, με τη διαταγή να το κρατήσει μέχρι τελικής πτώσεως. Αυτός μετέφερε στην Ιβοζίμα 22.000 άνδρες και βαρύ πυροβολικό. Η άμυνα του νησιού θα στηριζόταν σε ένα εκτεταμένο δίκτυο από σπηλιές και υπόγειες στοές, προκειμένου οι άνδρες του να προφυλαχθούν από τα εκτεταμένα πυρά, που ανέμενε από τους Αμερικανούς.
Το σχέδιο του Κουριμπαγιάσι συνίστατο στην ανενόχλητη απόβαση των Αμερικανών στην ακτή της Ιβοζίμα και τη μη ανταπόδοση των πυρών από τους άνδρες του, προκειμένου να μην αποκαλυφθούν οι θέσεις τους. Όταν οι Αμερικανοί θα έφθαναν σε βάθος 500 μέτρων από την ακτή, το πυροβολικό θα αναλάμβανε δράση, ενώ οι στρατιώτες θα υπεράσπιζαν τις θέσεις τους μέχρι θανάτου.
Όταν το αμερικανικό επιτελείο αποφάσισε να υιοθετήσει την πρόταση Νίμιτζ για επίθεση στην Ιβοζίμα, διέθεσε για την επιχείρηση πενταπλάσιες δυνάμεις, ήτοι 110.000 άνδρες. Επικεφαλής του 5ου Αμφιβίου Σώματος Στρατού, που το αποτελούσαν τρεις μεραρχίες πεζοναυτών (3η, 4η και 5η), τέθηκε ο στρατηγός Χόλαντ Σμιθ, ο επονομαζόμενος και πατέρας του μοντέρνου αμφίβιου πολέμου.
Η επίθεση των Αμερικανών ξεκίνησε στις 2 το πρωί της 19ης Φεβρουαρίου 1945, με ανηλεή βομβαρδισμό της Ιβοζίμα από αέρος και θαλάσσης. Στις 8:59 το πρωί άρχισε η απόβαση 30.000 πεζοναυτών κάτω από τα ιαπωνικά πυρά, που προέρχονταν από το βουνό Σουριμπάτσι. Οι Αμερικανοί βρίσκονταν σε δυσμενή θέση, καθώς δεν είχαν τη δυνατότητα να καλυφθούν, εξαιτίας του επίπεδου τερέν, που αποτελείτο από ηφαιστειακή άμμο. Μέχρι το τέλος της ημέρας, άλλοι 40.000 πεζοναύτες ρίχτηκαν στο πεδίο της μάχης.
Το πρωί της τέταρτης μέρας το βουνό Σουριμπάτσι αποκόπηκε από το υπόλοιπο νησί και οι πεζοναύτες ξεκίνησαν για την κατάληψή του. Παρότι πίστευαν ότι θα συναντήσουν ισχυρή αντίσταση από τους Ιάπωνες, έφθασαν στην κορυφή του χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. Εκεί ύψωσαν σ’ ένα κομμάτι σωλήνα την αμερικάνικη σημαία και την έμπηξαν στο έδαφος. Οι Αμερικανοί πήραν κουράγιο, οι Ιάπωνες κατάλαβαν ότι το τέλος πλησίαζε.
Το στιγμιότυπο απαθανάτισε ο φωτογράφος του «Associated Press» Τζο Ρόζενταλ, σε μία φωτογραφία που έμεινε στην ιστορία. Οι κακές γλώσσες λένε ότι οι στρατιώτες επανέλαβαν πολλές φορές τη σκηνή, μέχρις ότου ο Ρόζενταλ πετύχει μία φωτογραφία με δυνατά συναισθήματα.
Παρά την απώλεια του Σουριμπάτσι και την πτώση του ηθικού τους, οι Γιαπωνέζοι πολέμησαν γενναία μέχρις ενός για ένα ακόμη μήνα, προκαλώντας μεγάλες απώλειες στους Αμερικανούς. Οι εχθροπραξίες σταμάτησαν το πρωί της 26ης Μαρτίου 1945, όταν επί του πεδίου της μάχης είχαν απομείνει μια χούφτα από τους υπερασπιστές του.
Και για του λόγου το αληθές, από τους 22.000 Γιαπωνέζους υπερασπιστές της Ιβοζίμα, 20.703 έπεσαν επί του πεδίου της μάχης, ανάμεσά τους και ο διοικητής τους αντιστράτηγος Κουριμπαγιάσι, ενώ 216 αιχμαλωτίσθηκαν. Οι Αμερικανοί είχαν και αυτοί μεγάλες απώλειες: 5.598 νεκρούς, 494 αγνοούμενους και 19.189 τραυματίες. Πρόκειται για τη μοναδική μάχη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, κατά την οποίαν οι συμμαχικές δυνάμεις είχαν περισσότερα θύματα (νεκρούς και τραυματίες) απ’ ό,τι οι γιαπωνέζοι.
Η κατάληψη της Ιβοζίμα απετέλεσε ένα ακόμη βήμα για την προώθηση των Αμερικανών προς την ιαπωνική ενδοχώρα και τη λήξη των επιχειρήσεων στο Μέτωπο του Ειρηνικού. Πάντως, πολλοί στρατιωτικοί αναλυτές, υπό το πρίσμα των μεγάλων απωλειών για τους Αμερικανούς, αμφισβήτησαν την αναγκαιότητα της κατάληψης της νήσου. Η Ιβοζίμα έμεινε υπό αμερικανική κυριαρχία έως το 1968, οπότε επεστράφη στην Ιαπωνία.
Υπογράφεται μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, η οποία προβλέπει τη δημιουργία της Μεγάλης Βουλγαρίας. Μετά από αντίδραση των άλλων Μεγάλων Δυνάμεων, η συνθήκη θα ανατραπεί από αυτή του Βερολίνου, στις 13 Ιουλίου 1878.
Ο αρχηγός των Φιλελευθέρων Θεμιστοκλής Σοφούλης και ο ηγέτης της κοινοβουλευτικής ομάδας του Παλλαϊκού Μετώπου Στυλιανός Σκλάβαινας υπογράφουν μυστικό σύμφωνο,με το οποίο το Παλλαϊκό Μέτωπο δεσμεύεται να υποστηρίξει τον Σοφούλη κατά την εκλογή προέδρου της Βουλής, ενώ οι Φιλελεύθεροι με τη σειρά τους να καταργήσουν το Ιδιώνυμο, την υπηρεσία κρατικής ασφαλείας, και να αμνηστεύσουν ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ (Σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα).
Εκλογές στην Ελλάδα: Η Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις (Ε.Ρ.Ε.) του Κωνσταντίνου Καραμανλή, αν και λαμβάνει 26.000 ψήφους λιγότερες από το συνασπισμό κομμάτων Δημοκρατική Ένωση, σχηματίζει αυτοδύναμη κυβέρνηση, λόγω του εκλογικού συστήματος (τριφασικό). Αυτές είναι οι πρώτες βουλευτικές εκλογές στις οποίες ψηφίζουν και οι Ελληνίδες.
Υπογράφεται στο Λονδίνο μεταξύ Βρετανίας, Ελλάδας, Τουρκίας, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων η τελική συμφωνία για την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. (Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου)
Μακελειό στο αεροδρόμιο της Λάρνακας. Αιγύπτιοι κομάντος επεμβαίνουν χωρίς την άδεια των κυπριακών αρχών για να σώσουν 12 αιγύπτιους ομήρους, που κρατούν 2 άραβες τρομοκράτες σε ένα αεροπλάνο των Κυπριακών Αερογραμμών. Η Εθνική Φρουρά και η Αστυνομία σκοτώνουν 15 από τους κομάντος και καταστρέφουν το C-130 που τους μεταφέρει.
Τον Φεβρουάριο του 1978 η Κύπρος βρέθηκε στη δίνη των ενδοαραβικών συγκρούσεων, ενόψει της ισραηλινο-αιγυπτιακής προσέγγισης («Συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ»).
Στο ξενοδοχείο «Χίλτον» φιλοξενείτο η σύνοδος του Κινήματος Αφροασιατικής Αλληλεγγύης, αντιπρόεδρος του οποίου ήταν ο αρχηγός της ΕΔΕΚ Βάσος Λυσσαρίδης. Στις 11:20 το πρωί της 18ης Φεβρουαρίου, δύο ένοπλοι Άραβες, ο 28χρονος Ιορδανός Σαρί Μοχάμ Κατάρ και ο 26χρονος Κουβεϊτιανός Ζαγιέτ Άλι, μπήκαν στην αίθουσα της συνεδρίασης και δολοφόνησαν εν ψυχρώ τον αιγύπτιο γενικό γραμματέα της Κίνησης, Γιουσέφ ελ Σεμπάι, προσωπικό φίλο του Πρόεδρου της Αιγύπτου Ανουάρ Ελ Σαντάτ.
Αμέσως μετά, οι δύο οπλοφόροι συνέλαβαν αρκετούς από τους συνέδρους (ανάμεσά τους και τον Βάσο Λυσσαρίδη), τους έθεσαν υπό ομηρία και απαίτησαν από την κυπριακή κυβέρνηση να τους εξασφαλίσει αεροπλάνο για το εξωτερικό. Ο υπουργός Εσωτερικών και Άμυνας Χριστόδουλος Βενιαμίν, που ανέλαβε καθήκοντα διαπραγματευτή, κρατήθηκε και αυτός ως όμηρος.
Η κυβέρνηση του προέδρου Σπύρου Κυπριανού υπέκυψε και στη 1:40 μ.μ. οι δύο τρομοκράτες μαζί με τους 14 άραβες ομήρους τους (12 Άραβες, Βενιαμίν και Λυσσαρίδης), επιβιβάστηκαν σε λεωφορείο με προορισμό το αεροδρόμιο της Λάρνακας. Εκεί, έπειτα από νέες διαπραγματεύσεις, επιβιβάστηκαν σε αεροπλάνο των Κυπριακών Αερογραμμών και στις 8:20 το βράδυ αναχώρησαν προς άγνωστη κατεύθυνση. Μαζί τους είχαν μόνο τους 12 άραβες ομήρους, καθώς νωρίτερα είχαν απελευθερώσει τους δύο κύπριους πολιτικούς.
Αρχικά, το αεροπλάνο κατευθύνθηκε στη Λιβύη, στη συνέχεια πέρασε πάνω από την Κρήτη και κατόπιν πέταξε πάνω από τη Σαουδική Αραβία. Κανένα αεροδρόμιο δεν του επέτρεψε να προσγειωθεί, παρά τις προσπάθειες που έγιναν και προς άλλες χώρες. Το αεροπλάνο άρχισε να ξεμένει από καύσιμα και τελικά προσγειώθηκε μόνο για ανεφοδιασμό στο Τζιμπουτί. Ακολούθως, έλαβε πορεία προς βορρά και στις 5:30 το απόγευμα της επομένης, 19ης Φεβρουαρίου 1978, προσγειώθηκε στη Λάρνακα. Αμέσως ξεκίνησε νέος γύρος διαπραγματεύσεων, αυτή τη φορά με την παρουσία του Προέδρου Κυπριανού.
Οι διαπραγματεύσεις βρίσκονταν σε προχωρημένο στάδιο, όταν στο αεροδρόμιο έκανε την εμφάνισή του ένα μεταγωγικό C-130 της Πολεμικής Αεροπορίας της Αιγύπτου. Του παραχωρήθηκε άδεια προσγείωσης, επειδή μετέφερε εκπρόσωπο της κυβέρνησης του Καΐρου. Από αυτό το σημείο και μετά οι εξελίξεις είναι απρόβλεπτες και καταιγιστικές. Οι κυπριακές αρχές με έκπληξή τους διαπιστώνουν ότι το αεροπλάνο μεταφέρει ένα λόχο αιγύπτιων κομάντος, με προφανή σκοπό τη διενέργεια επιχείρησης για την απελευθέρωση των ομήρων. Το διατάζουν να απογειωθεί και να επιστρέψει στη βάση του.
Οι Αιγύπτιοι, όχι μόνον δεν υπακούουν, αλλά ξεκινούν επιθετική ενέργεια κατά του αεροπλάνου των Κυπριακών Αερογραμμών. Η Εθνική Φρουρά αντιδρά αστραπιαία και για την επόμενη ώρα το αεροδρόμιο της Λάρνακας μετατρέπεται σε πεδίο μάχης. Με βαρέα όπλα επιτίθεται εναντίον του αιγυπτιακού μεταγωγικού, το οποίο κυριολεκτικά διαλύεται, ενώ το κυπριακό υφίσταται εκτεταμένες ζημιές από την επίθεση των Αιγυπτίων. Ο απολογισμός είναι βαρύς: 15 αιγύπτιοι καταδρομείς και ένας κύπριος υπάλληλος του αεροδρομίου χάνουν τη ζωή τους, 16 αιγύπτιοι κομάντος και 7 εθνοφρουροί τραυματίζονται, ενώ οι υπόλοιποι καταδρομείς αιχμαλωτίζονται.
Μετά τη μάχη αρχίζει μια μεγάλη διπλωματική κρίση. Ο Ανουάρ Ελ Σαντάτ εξοργίζεται και αποφασίζει τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων της Αιγύπτου με την Κύπρο, παρά το γεγονός ότι δέχεται έντονες επικρίσεις για την απόφασή του να διατάξει επιδρομή σε ξένη χώρα χωρίς την άδεια των αρχών της. Εξαπολύει, μάλιστα, πρωτοφανή για τα διπλωματικά θέσμια επίθεση εναντίον του προέδρου Κυπριανού. Τον αποκαλεί «νάνο» και τον απειλεί ότι «θα πληρώσει για την προδοτική του απόφαση, που κατέληξε στο θάνατο μερικών από τα παιδιά μου», όπως είπε χαρακτηριστικά.
H Αίγυπτος ισχυρίστηκε ότι η επιχείρηση των κομάντος αποφασίστηκε με τη σύμφωνο γνώμη της κυπριακής κυβέρνησης. H Λευκωσία το διέψευσε και ο πρόεδρος Kυπριανού ήταν τόσο σίγουρος ότι το μεταγωγικό μετέφερε αξιωματούχο του Kαΐρου, που έστειλε υπουργό να τον υποδεχθεί στο αεροδρόμιο με μια ανθοδέσμη. Οι δύο δολοφόνοι του Σεμπάι δικάστηκαν στην Κύπρο και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Αργότερα, όμως, η ποινή τους μετατράπηκε σε ισόβια. Οι διπλωματικές σχέσεις Κύπρου και Αιγύπτου αποκαταστάθηκαν στις 30 Μαΐου 1984, επί προεδρίας Χόσνι Μουμπάρακ.
Πρώτη άκαρπη ψηφοφορία για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας. Ο Χρήστος Σαρτζετάκης λαμβάνει 151 ψήφους από το ΠΑΣΟΚ και τον Συνασπισμό, ενώ οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας δηλώνουν «Παρών»
ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ:
Κονσταντίν Μπρανκούζι, γαλλορουμάνος γλύπτης, από τους εισηγητές της μοντέρνας γλυπτικής. (Θαν. 16/3/1957)
Αντρέ Μπρετόν, γάλλος σουρεαλιστής ποιητής, που έγραψε και το Μανιφέστο του Σουρεαλισμού. (Θαν. 28/9/1966)
ΘΑΝΑΤΟΙ:
Κωνσταντίνος Μπρουμίδης, ζωγράφος, που φιλοτέχνησε το θόλο του αμερικάνικου Καπιτωλίου.(Γεν. 26/7/1805)
Ερνστ Μαχ, αυστριακός φυσικός και φιλόσοφος, με σημαντικό έργο στην οπτική και τη μηχανική. Το επώνυμό του δόθηκε στη μονάδα μέτρησης της υπερηχητικής ταχύτητας. (Γεν. 18/2/1838)
Γιώργος Καλαφάτης, υποναύαρχος του Υγειονομικού, ιδρυτής του Παναθηναϊκού. (Γεν. 1890)