Ένας Πομόνης, ανελλιπώς στην υπηρεσία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821! H Ζάκυνθος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στον αγώνα του 1821. Δυο υπήρξαν οι καθοριστικοί παράγοντες για αυτό. Πρώτος η γεωγραφική της θέση και οι σχέσεις που είχαν πατροπαράδοτα αναπτυχθεί με τα απέναντι παράλια, τη Πελοπόννησο και τη Δυτική Στερεά κυρίως το Μεσολόγγι, τα κύρια θέρετρα των πολεμικών επιχειρήσεων και πολιτικών διεργασιών, σχέσεις εμπορικές και κοινωνικές.
Δεύτερο παράγοντα αποτελεί η ύπαρξη του «Ηνωμένου Κράτος των Ιονίων Νήσων» μέρους της Βρετανικής αυτοκρατορίας, εγγύτερο έξω-οθωμανικό χώρο, όπου μέσω των Επτανήσων και κυρίως της Ζακύνθου πραγματοποιείται η Βρετανική παρέμβαση στην Επαναστατημένη Ελλάδα. Οι Επτανήσιοι συνέβαλαν εξ αρχής στην Επανάσταση παρότι το δικό τους πολιτικό πρόβλημα είχε επιλυθεί με την συνθήκη του Παρισιού του 1815.
Είχε ήδη συγκροτηθεί το δικό τους κράτος. Η συμμετοχή τους στην Επανάσταση είναι πολιτικά ανιδιοτελής, προκαλείται από τις ιδέες του ρομαντισμού, της ρεπούμπλικας και του εθνισμού. Η επαφή του Ιονίου με την Ευρώπη καθώς και η παρουσία των Γάλλων Δημοκρατικών στα νησιά το 1997-78, συνέβαλαν στην διάδοση αυτών των ιδεών.
Η συμμετοχή των Επτανησίων εθελοντών και ιδιαίτερα των Ζακυνθινών στην Επανάσταση του 1821 είναι σχετικά γνωστή, χωρίς όμως να έχει ερευνηθεί και καταδεχτεί πλήρως. Υπάρχουν διάσπαρτα στοιχεία στα έργα των ιστορικών Δ. Κόκκινου, Α. Βακαλόπουλου αλλά και των Επτανησίων ιστορικών, όπως του Π. Χιώτη, του Ντίνου Κονόμου (ιδιαίτερα στις μονογραφίες του, για παράδειγμα «Καπιτάν Κεφαλάς. Ο δέσμιος του νόστου», «Ζακυνθινοί Φιλικοί», «Ανέκδοτα κείμενα της Εθνεγερσίας», «Το Ζακυνθινό ράσο στην εθνεγερσία» κ.α.) όπου γίνεται αναφορά στη δράση πολλών αγωνιστών όπως του Διονυσίου Ρώμα και της Επιτροπής Ζακύνθου, του Β. Πανά, Ανδρέα Μεταξά και Γεράσιμου Φωκά, του Διονύσιου Σεμπρικού ή Κατσιλίβα κ.α.
Ανάμεσα σε τόσους πολλούς που διέσχισαν τη θάλασσα για να πολεμήσουν είτε εντασσόμενοι στα ένοπλα τμήματα των Πελοποννησίων οπλαρχηγών, είτε συγκροτώντας αμιγή τμήματα Επτανήσιων, Κεφαλλονιτών και Ζακυνθινών, βρίσκεται και ο Διονύσιος Πομόνης.
Ο Διονύσιος Πομόνης γεννήθηκε το 1798 στο χωριό Τραγάκι και με την κήρυξη της Επανάστασης, πέρασε στην Πελοπόννησο με δική του ομάδα πολεμιστών. Έχει καταγραφεί η συμμετοχή του στις πολιορκίες της Τριπολιτσάς, των Πατρών, του Μεσολογγίου και του Νεοκάστρου, στη μάχη του Πέτα καθώς και στη πολιορκία της Ακρόπολης στο πλευρό του Καραϊσκάκη.
Τον βρίσκουμε στο Μεσολόγγι μαζί με μια πλειάδα επιφανών καπεταναίων: «Τήν εις Μεσολόγγιον άφιξίν του (Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου) τας 23 Μαρτίου 1822 ηκολούθησαν έως 200 Επτανήσιοι υπό τόν Σπύρον Πανάν, Φωκά Γεωργακάτον, Διονύσιον Πομόνην Ζακύνθιον, πολλοί άλλοι φιλέλληνες τετρακόσιοι τακτικοί υπό τόν Ιταλόν Ταρέλαν καί τά στρατιωτικά σώματα του Γιατράκου, Δεληγιάννη, Μαυρομιχάλη, Μάρκου Βότσαρη καί Γενναίου Κολοκοτρώνη.»
Υπήρξε επικεφαλής του σώματος των Επτανησίων στις μάχες του Πέτα και του Κομποτίου: « Εκστρατεύσας ο Μαυροκορδάτος εις Κομπότι παρέλαβε καί τούς Επτανησίους υπό τον Πανάν Φωκάν και Πομόνη με τα λοιπά στρατιωτικά σώματα ….» όπου ως γνωστόν τα σώματα των φιλελλήνων και των Επτανησίων αποδεκατιστήκαν.
Έλαβε μέρος στην πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου, όπου οι Ελληνικές δυνάμεις στις 25 Δεκεμβρίου 1822 απέκρουσαν τους Τούρκους πολιορκητές: « Προειδοποιηθέντες δέ οι πολιορκούμενοι, ότι τήν ημέραν των Χριστουγέννων εμελέτων οι Τούρκοι νά ποιήσωσιν έφοδον, παρεσκευάσθησαν και ετοποθετήθησαν καταλλήλως. Απωθήσαντες δέ αυτούς αναβαίνοντας τά τείχη καί επί τρείς ώρας μαχόμενοι, κατεκρήμισαν αυτούς καί τάς κλίμακας. Ούτως ηναγκάσαν αυτούς εις φυγήν, οίτινες εγκατέλιπον 12 σημαίας επί του τείχους και διεσκορπίσθησαν.
Κατά την ένδοξον ταύτην ημέραν ηγωνίσθη καί ο Ζακύνθιος Διονύσιος Πομόνης ως μαρτυρεί το αποδεικτικόν του ». Ο τότε υπουργός των Πολεμικών, Χρ. Περραιβός του απέμεινε το βαθμό του Ταξίαρχου. «Ο επιφέρων το παρόν κ. Διον. Πομόνης, Ζακύνθιος, απ’ αρχής του υπέρ της ελευθερίας αγώνος εξήλθε της πατρίδος του με ικανούς ανθρώπους και διαβάς εις Πελοπόννησον, παρέμεινεν εκεί μαχόμενος ικανούς μήνας και αναπληρών εξ ιδίων του όλα των ανθρώπων του τα έξοδα . Πολεμήσας δε γενναίως και ανδραγαθήσας εις διαφόρους μάχας και πληγωθείς μετέβη εις την πατρίδα του, όπου ιατρευθείς εκ της πληγής, δεν υπέφερε να ευρίσκεται μακράν του αγώνος, αλλά, καταφρονήσας και ζημίας χρηματικάς και άλλας δυσκολίας,διέβη πάλιν εις Πελοπόννησον και μετά τάυτα εις Μεσολόγγιον με τους ανθρώπους του ένω επολιορκείτο υπό των εχθρών, όπου και παρευρέθη εις την έφοδον της λαμπράς εκείνης ημέρας της 25 Δεκεμβρίου και ηνδραγάθησε. Δια τούτο τω δίδεται το παρόν εις ένδειξιν, όπως υπερτιμήση αυτόν εν καιρώ αξίως των εκδουλεύσεων του».
Τη 2 Μαρτίου 1823 Εν Μεσολογγίω Α. Μαυροκορδάτος
Όταν το 1825 ο Ιμπραήμ ήρθε στην Πελοπόννησο διάλεξε το λιμάνι της Πύλου ως ορμητήριο και επιδόθηκε στην κυρίευση των φρουρίων Πύλου και Νεοκάστρου. Ανάμεσα στους πολιορκημένους υπερασπιστές του Νεόκαστρου βρίσκεται ένα σώμα Κεφαλλονιτών και ο Διονύσιος Πομόνης: « Ο Ιβραίμης επολιόρκει τό Νεόκαστρον καί οι πολιορκούμενοι δεινώς είχον στερούμενοι τροφών και πολεμοφοδίων. Ο Κωνσταντίνος Μεταξάς ελθών εις Ζάκυνθον, εζήτει βοηθείας.
Οι Ζακύνθιοι ικανώς συνεισέφερον και ολόκληρα φορτία σιτηρών καθ’ όλην την πολιορκίαν επέστειλον.Τότε ο Δ. Ρώμας καί ο Α. Κουερίνος ολόκληρον ετήσιον εισόδημα εθυσίασαν, στερήσαντες τάς οικογενείας των εκ τών αναγκαίων. Μεταξύ δέ τών πολιορκουμένων μνημονεύονται οι υπό τόν Πανάν Κεφαλλήνες και Ζακύνθιοι, εν οίς καί ο Ιωσήφ Αλμυράντης καί ο Πομόνης ».
Στα τέλη του 1826 έφτασε στην εξεγερμένη Ελλάδα ο Κεφαλλονίτης Δ. Βούρβαχης ο οποίος με δικά του χρήματα, αλλά και με ποσό που είχε προσφερθεί από φιλελληνικούς συλλόγους της Ευρώπης, συγκρότησε τάγμα δύναμης 800 – 1000 ανδρών. Στις 25 Ιανουαρίου 1827, ο Βούρβαχης μαζί με τους Μαυροβουνιώτη, Νοταρά καθώς και με τους 3500 περίπου άνδρες τους δέχτηκαν επίθεση στο Καματερό από 2600 Οθωμανούς.
Το απόσπασμα του Βούρβαχη, ευρισκόμενο στην πεδιάδα δέχτηκε μεγάλη πίεση με αποτέλεσμα να υποκύψει. Ο Βούρβαχης αποκεφαλίστηκε. Μάλιστα, το κεφάλι του στάλθηκε από τον Κιουταχή μαζί με άλλα λάφυρα ως τρόπαιο στον σουλτάνο Μαχμούτ Β΄.Ο Διονύσιος Πομόνης βρίσκεται εκεί, τώρα ως πλοίαρχος φρεγάτας έτοιμος να παράσχει τη συνδρομή του στον μαχόμενο συμπατριώτη του: « Οι οπαδοί του Μπούρμπαχη απ’ εναντίας απεπειράθησαν γεναίως ν’ αποκρούσωσιν την επίθεσιν. Περί τούς πεντακοσίους εξ αυτών έπεσαν εν τώ πεδίω τής μάχης. Ο Μπούρμπαχης, οι Γαλλοι αξιωματικοί Γιβασιέ και Τάσκος καί ο Γερμανός ιατρός Βών εζωγρήθησαν (αιχμαλωτίστηκαν) υπό των Οθωμανών.
Ο πλοίαρχος τής εν Σαλαμίνι σταθμευούσης φρεγάτας Πομόνης, διεπραγματεύετο μέ τόν Ρεσίτ, όπως ανταλλαγώσιν οι αιχμάλωτοι ή τουλάχιστον φεισθή τήν ζωήν των, υποσχόμενος ότι εάν λυτρωθώσιν οι αιχμάλωτοι, δέν θα αναφανώσιν ένοπλοι εις τάς τάξεις τών Ελλήνων» Τα πιστοποιητικά της δράσης του Διονυσίου Πομόνη φυλάσσονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Ένα από αυτά υπογράφεται από τον μετέπειτα Πρωθυπουργό Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο.
Ο Διονύσιος Πομόνης πέθανε πάμπτωχος στις 13 / 6 / 1854.
Βιβλιογραφία: Παναγιώτου Χιώτου «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΙΟΝΙΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ» ΕΝ ΖΑΚΥΝΘΩ 1874 Τόποι συμμετοχής σε πολεμικές επιχειρήσεις του Δ. Πομόνη: 1 Το Μεσολόγγι την εποχή της πολιορκίας 2 Πίνακας με απεικόνιση της μάχης του Πέτα 3 Το κάστρο του Νεόκαστρου – Πύλος
Πηγή: Aπό το fb του καλού μας φίλου-Ζακυνθινού και Τραγακιώτη Διονύση Πομόνη
Η Φωτογραφία είναι του Αλέξανδρου του Μαυροκορδάτου πρωθυπουργού της Ελλάδας